Kinderwens? Werk je met chemische stoffen, vraag dan advies aan de dokter/verloskundige
Heb je een zwangerschapswens? Door je voor te bereiden start je zo gezond mogelijk aan de zwangerschap. Hierdoor heb je minder kans op problemen tijdens je zwangerschap, bevalling, of bij de baby. In deze blog leggen we uit waarop je moet letten bij gevaarlijke stoffen als je zwanger wilt worden.
Risicofactoren in de werkomgeving en hun invloed op de zwangerschap
Tijdens de preconceptieperiode is het belangrijk om bewust te zijn van de mogelijke risico’s van beroepsmatige blootstelling aan bepaalde stoffen. Blootstelling aan schadelijke stoffen kan de vruchtbaarheid beïnvloeden en/of effect hebben in de vroegste fase van de zwangerschap waardoor het risico op aangeboren afwijkingen of latere ontwikkelingsstoornissen toeneemt. De risicofactoren worden onderverdeeld in chemische factoren, fysische factoren en algemene factoren.
Wat zijn de risico’s van chemische stoffen tijdens de kinderwens?
In de preconceptiefase moeten bepaalde chemische stoffen zorgvuldig vermeden worden om risico’s voor de zwangerschap te minimaliseren. Deze stoffen kunnen onder andere organische oplosmiddelen, chemotherapeutica, bestrijdingsmiddelen en zware metalen omvatten.
- Organische Oplosmiddelen: Blootstelling aan organische oplosmiddelen zoals benzeen en tolueen komt vaak voor in beroepen zoals schilders, autospuiters, laboranten en schoonmakers. Hoge concentraties van deze stoffen vóór de bevruchting en tijdens de vroege zwangerschap kunnen leiden tot een verhoogd risico op miskramen (ongeveer 25% meer kans), aangeboren afwijkingen (ongeveer 60% meer kans), en andere geboortedefecten zoals een gespleten lip of gehemelte. De effecten van verschillende organische oplosmiddelen zijn gedocumenteerd in de gezondheidsadviezen van de Gezondheidsraad (2007) en de NVAB (2007).
- Chemotherapeutica: Werknemers die beroepsmatig in contact komen met chemotherapeutica, zoals artsen, verpleegkundigen, apothekers en apothekersassistenten, moeten extra voorzichtig zijn. Chemotherapeutica kunnen genotoxisch zijn, wat betekent dat ze het DNA kunnen beschadigen en schade aan de voortplanting kunnen veroorzaken. Het advies van de Gezondheidsraad is dan ook om deze stoffen te vermijden, zowel tijdens de zwangerschap als in de preconceptieperiode, tenzij de blootstelling zo goed als nihil is door adequate beheersmaatregelen.
- Bestrijdingsmiddelen: Blootstelling van de vader aan pesticiden rondom de conceptie kan het risico op foetale sterfte of aangeboren afwijkingen verhogen.
- Metalen: Er is weinig onderzoek naar de effecten van blootstelling aan metalen tijdens de preconceptieperiode, maar stoffen zoals lood, methylkwikverbindingen, cadmiumzouten, chroom en nikkelzouten kunnen schadelijk zijn voor het ongeboren kind. Blootstelling aan lood wordt bovendien in veel landen wettelijk verboden tijdens de zwangerschap en borstvoedingsperiode. Dampen die vrijkomen bij het lassen van roestvrij staal kunnen ook een verhoogd risico op miskramen veroorzaken.
Wat zijn de risico’s van fysische factoren tijdens de kinderwens?
Er is momenteel geen wetenschappelijk bewijs dat aantoont dat blootstelling aan straling, lawaai, temperatuur of trillingen specifieke preconceptionele maatregelen vereist. Wel kunnen deze factoren later in de zwangerschap schadelijk zijn, waardoor er tijdens de zwangerschap mogelijk werk gerelateerde aanpassingen nodig zijn.
Wat zijn de risico’s van algemene factoren tijdens de kinderwens?
Er is geen wetenschappelijk bewijs dat fysieke belasting, ploegendienst of nachtdiensten in de preconceptieperiode specifiek moet worden vermeden. Echter stress kan de kans op conceptie verminderen. Lichamelijk zwaar werk of werken in ploegendienst wordt tijdens de zwangerschap in verband gebracht met een verhoogd risico op vroeggeboorte.
Wat kun je doen om jezelf en je toekomstige baby te beschermen?
Het is cruciaal om de blootstelling aan schadelijke stoffen in de preconceptieperiode te vermijden of minimaal te houden. Werkgevers zijn wettelijk verplicht om hun werknemers in de best mogelijke arbeidsomstandigheden te laten werken, met als doel blootstelling aan schadelijke stoffen te verminderen. In de ideale situatie wordt er gezocht naar gezondere alternatieven voor chemische stoffen en worden de blootstellingsniveaus strikt gecontroleerd.
Chemische stoffen zoals organische oplosmiddelen, chemotherapeutica, bestrijdingsmiddelen en zware metalen kunnen het risico op negatieve zwangerschapsuitkomsten verhogen. Werken met lood tijdens de zwangerschap en borstvoeding is wettelijk verboden. Vrouwen (en mannen) in de vruchtbare leeftijd die werkzaam zijn in risicoberoepen moeten actief worden geïnformeerd over de mogelijke gevolgen van beroepsmatige blootstelling tijdens de preconceptieperiode. Als uit een preconceptieconsult blijkt dat er sprake is van arbeidsrisico’s zoals blootstelling aan toxische stoffen, straling, fysiek zwaar werk, ploegendienst of stress kunnen we adviseren om contact op te nemen met je bedrijfsarts of arbo-arts. Deze professionals kunnen beoordelen welke maatregelen nodig zijn om de blootstelling te beperken.
Er zijn verschillende maatregelen die je kunt nemen om de risico’s van het werken met chemische stoffen te verkleinen:
- Vraag Informatie aan je Arts: Praat met je huisarts of verloskundige over je werk en de stoffen waaraan je wordt blootgesteld. Zij kunnen je specifiek advies geven over je situatie en waar je op moet letten.
- Overleg met je Werkgever: Het is ook een goed idee om in gesprek te gaan met je werkgever over je zwangerschapswens en de stoffen waarmee je werkt. In veel gevallen kan je werkgever voorzorgsmaatregelen nemen om je werkplek veiliger te maken, zoals het vervangen van gevaarlijke stoffen door minder schadelijke alternatieven, het aanpassen van je werkzaamheden of het verbeteren van de ventilatie op de werkvloer. Verder zul je vast ook niet de eerste zijn die zwanger wil worden, dus ligt er al een protocol of handleiding voor tips en adviezen.
- Vermijd Blootstelling aan Gevaarlijke Stoffen: Als het mogelijk is, probeer dan chemische stoffen zoveel mogelijk te vermijden. Als je moet werken met stoffen zoals oplosmiddelen of verf, zorg dan voor goede ventilatie, gebruik beschermende kleding en houd je werkplek goed schoon. Vermijd inademing van dampen of het in contact komen met chemicaliën.
- Gebruik Beschermende Middelen: Draag waar mogelijk beschermende kleding, handschoenen, een mondkapje en andere beschermende middelen.
- Zorg voor Goede Ventilatie: Zorg dat er voldoende luchtcirculatie is op je werkplek. Bij blootstelling aan dampen en stoffen is goede ventilatie nodig om schadelijke stoffen niet in te ademen.
- Zorg voor Rust en Herstel: Het werken met gevaarlijke stoffen kan fysiek en mentaal belastend zijn. Het is belangrijk om voldoende rust te nemen, goed te eten en goed voor jezelf te zorgen om je weerstand te behouden.
Wanneer kun je beter (tijdelijk) stoppen met werken met chemische stoffen?
Sommige vrouwen kiezen ervoor om tijdelijk hun werk met chemische stoffen niet uit te voeren tijdens de periode rondom een zwangerschap, vooral als ze in een risicovolle omgeving werken. Dit kan het geval zijn als de blootstelling aan bepaalde stoffen een onaanvaardbaar risico vormt voor hun gezondheid of die van hun baby. Het is belangrijk om samen met je arts en werkgever te overleggen over wat voor jou de beste optie is.
Verder is via de website van het arboportaal meer informatie te vinden.